Inspirerend voorbeeld: Cursus gezondheidsvaardigheden als steuntje in de rug

Met haalbare doelen aan je gezondheid werken

Hoe stimuleren we mensen die dat uit zichzelf niet zo makkelijk kunnen om stap voor stap aan hun gezondheid te werken? Iris Koelmans, PhD-studente Gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit (VU), promoveert op dat dilemma. Ze evalueert de cursus gezondheidsvaardigheden in de praktijk nadat deze eerder door de VU was ontwikkeld in samenwerking met de doelgroep. Gemeente Zwolle is één van de deelnemers aan de evaluatie. De reacties op de aanpak, die uitgaat van Positieve Gezondheid, zijn goed. ‘We krijgen terug van deelnemers dat ze nu de samenhang zien tussen hun gezondheid en hoe ze leven’.

In Zwolle meldden 26 deelnemers zich voor de cursus Gezond en goed met elkaar, 22 maakten deze ook af in drie groepen. Volgens onderzoeker en docent Lies ter Beek, die Iris bij haar promotie begeleidt, is vooral de doelgroep nieuw in dit onderzoek. ‘Er wordt al van alles aangeboden, maar daar komen vaak mensen op af die toch al bezig zijn met hun gezondheid. Dit is bedoeld voor mensen die dat niet op eigen kracht kunnen, bijvoorbeeld omdat ze zich schamen, het moeilijk vinden om informatie te zoeken en begrijpen en toe te passen. Die moet je dus zelf benaderen en dat kost tijd, maar het levert dus ook veel op’. Aan het onderzoek in Zwolle deed onder andere een groep medewerkers van sociale werkvoorziening Tiem mee en Zwollenaren die via een huisarts of welzijnsorganisatie Travers op deze mogelijkheid waren gewezen of zelf de flyer hadden gezien.

Aan de hand van het spinnenweb van Positieve Gezondheid gingen de deelnemers in acht bijeenkomsten aan de slag met hun persoonlijke doelen. Leefstijlcoach Maaike van Vugt (werkzaam bij Sport Service Zwolle) hielp de deelnemers om hun doelen concreet handen en voeten te geven. ‘Het is belangrijk dat deelnemers zélf bepalen waar ze aan willen werken. Het spinnenweb is daar een heel mooi middel voor. De regie ligt bij de cursist, er wordt niets opgelegd. Mijn rol is om die doelen samen met de cursist te vertalen naar kleine, haalbare stappen. Het heeft geen zin om meteen groots te beginnen, dan is de kans dat je afhaakt veel groter. 10.000 stappen is een brug te ver als je nooit wandelt, dan beginnen we met een blokje om. En als mensen wilden sporten, kon ik hen op weg helpen omdat ik het aanbod in Zwolle goed ken’, legt ze uit. De deelnemers kwamen ook voor de start van de groep al voor een intake bij Iris om te kijken of de cursus wel bij hen zou passen.

De materialen werden met hulp van Taalambassadeurs gecheckt op begrijpelijkheid. Veel informatie was grafisch gemaakt zodat het meer visueel en minder tekstueel was.

Zwolle was één van vijf gemeenten die meededen aan de pilot binnen het onderzoek. Iris kan nog geen significante verschillen delen, maar is wel positief over de uitkomsten. ‘Het is nog te vroeg voor conclusies. Maar alle deelnemers gaven wel aan dat ze er iets aan hadden gehad. Vooral omdat ze ontdekten dat gezond zijn niet alleen betekent dat je niet ziek bent maar veel breder is. Het gaat ook om stressreductie, gezonde voeding, of je sociale contacten hebt. Kortom: gezondheid hangt samen met hoe jouw leven er uit ziet, ook mentaal’.

Mooi was om te zien dat de deelnemers in de groep ook wat aan elkaar hadden. ‘Er was een veilige sfeer en mensen durfden ook dingen te delen. En ze kwamen erachter dat ze niet de enige waren die met bepaalde dingen worstelen, ook dat helpt’, zegt Maaike.

Begeleider Lies vindt de cursus een mooi voorbeeld van gedragsverandering vanuit mensen zelf. ‘Mensen horen in de zorg vaak wat ze anders zouden moeten doen. Afvallen of stoppen met roken bijvoorbeeld. Maar als je wilt dat deze mensen veranderen moet je ze een steuntje in de rug geven. De juiste informatie geven zodat ze inzicht krijgen in de oorzaken die bijvoorbeeld onder hun overgewicht of drankgebruik zitten. En hen serieus begeleiden in het zelf doelen stellen en een stappenplan maken om het anders te gaan doen. Zo werk je samen aan een duurzame gedragsverandering’.

Gemeenten die ook interesse hebben in deze cursus kunnen meer informatie en materialen opvragen bij Iris (I.Koelmans@vu.nl)

Gemeenten die benieuwd zijn naar de aanleiding, de overweging en het vervolg vanuit gemeente Zwolle kunnen contact opnemen met Anouk Ganseij (A.ganseij@zwolle.nl) of Katharina Wisk (K.wisk@zwolle.nl)